Afgelopen zaterdag waren we op bezoek bij de vorige eigenaren van Ödarp Björkhaga. Op het moment dat we vertrokken kregen we nog een foto te zien. Eentje van ons huis in Ödarp! De foto was genomen vanuit een helikopter en is waarschijnlijk van het jaar 2011. Elf jaar geleden. Duidelijk is, dat men toendertijd volledig tussen de bomen leefde: weinig uitzicht en waarschijnlijk (sneller) donker in huis. Wat ons meteen opviel, was dat achter de keuken nog een grote den stond en dat de oprit vol gegroeid was met gras en onkruid. En dat de oude balkondeur te zien is. Dat er geen sierlijsten om de ramen zaten en dat de grote coniferen die nog bij de voordeur stonden. Zie je achter het huis, een beetje achter de tv-antenne, de kleine appelboom? Die is in elf jaar flink gegroeid! Helemaal rechts bovenin is heel duidelijk te zien, hoe men daar alles maar liet groeien en bloeien. Op die plek hebben wij nu inmiddels en vlonder en alles “gladgestreken” en er staat zelfs gras. En een hunebed! Dit is een waardevolle foto voor ons, omdat we nu weer een stukje meer hebben van het verleden van Ödarp.
Als eerste ging Heiko vanochtend de meegebrachte plantjes poten. Hij had gisteren in een tuintje in Tranås een heleboel planten op moeten graven. Alles kon naar de stort, maar er stonden een behoorlijk aantal tussen van een bepaald soort die Heiko wel leuk vond. En waar hij ook al een goed plekje voor had bedacht. Het betrof het plantje “schoenlapper”. Toen hij ze uit de kofferbak haalde en in de kruiwagen deed, was de kruiwagen helemaal vol. De plantjes werden op ongeveer een meter afstand van elkaar gepoot: in de wal van onze vijver. Aan de overkant van onze tuin welteverstaan. Hopelijk willen ze daar goed groeien.
Laten we nu maar hopen, dat de dieren deze planten met rust laten… We hebben al eens eerder schoenlapper in de tuin gehad, maar volgens ons zijn die plantjes toen opgegeten door reeën. Als deze schoenlapperplanten allemaal opkomen, hebben we volgend jaar later in de tweede helft van het jaar ook een kleurrijke walkant. Eerst kleurt die walkant namelijk geel door de gewone dotterbloem en als die is uitgebloeid kan de schoenlapper opkomen.
Heiko had echter niet alleen schoenlapper meegenomen. Ook een paar grote plastic zakken vol met stekken van een plant die “Ölandstok” heet. Een struikje, dat vrijstaand gepoot kan worden, maar hier in Zweden ook heel vaak als heg wordt gepoot. Ze zijn er in meerdere kleuren. Deze is geel, maar ze zijn er bijvoorbeeld ook in roze en rood. Eerder deze week waren die struiken bij een klant opgegraven en Kenth had al aangegeven, dat Heiko ze wel mee mocht nemen. Anders gingen ze naar de stort. “Hier en daar een geel struikje is niet verkeerd”, dacht Heiko toen en nam een twintigtal stekken mee.
Die pootte hij vandaag eveneens links en rechts in een border, langs het beekje en aan de overkant van de vijver. Na het poten werden ze allemaal bij de grond afgeknipt. Het bloeiseizoen is over en sowieso is het beter voor de struik, om zich nu te richten op het zetten van wortels in plaats van blaadjes en bloemen. We wachten af wat daar volgend jaar van opkomt. Als alles opkomt wordt het in ieder geval een kleurrijke bedoening in onze tuin.
Ja, het is even goed kijken wat er nu precies op de foto staat. Het zijn inderdaad frikandellen. We blijven het nieuws volgen in Nederland en lazen, dat men daar een tekort aan deze snacks heeft! Alsof Nederland niet met genoeg problemen kampt… Frikandellenfabrikanten wijten dit aan personeelstekort en kunnen niet aangeven wanneer de frikandel weer volop verkrijgbaar zal zijn. De frikandel behoort, samen met friet en de kroket, in de top drie van cafetaria’s. Maar bij een grote leverancier waren ze eind augustus zelfs even niet leverbaar. Men hoort echter niet wanneer het probleem is opgelost. Toch is het vreemd, dat “hippe burgertenten” wel nog frikandellen hebben, maar “volkse snackbars” niet. Een producent zegt, dat het ze wel lukt om veel volume te produceren, maar dat ze te maken hebben met aansluitingsproblemen. Door een gebrek aan arbeidskrachten. Ze doen er echter alles aan, om het probleem op te lossen, maar wanneer dat is blijft onduidelijk… Met dit bericht, lijkt het me goed, om binnenkort toch maar weer eens te proberen om zelf frikandellen te maken…
De dagen worden nu snel korter, de temperatuur wordt overdag maximaal 15 graden en ´s nachts koelt het af tot maximaal 5 graden. Oftewel: de kachel moet weer dagelijks gestookt worden! We stoken die kachel het hele jaar op hout, alleen al om ook in de zomer warm water te hebben. Nu moeten we weer meer stoken in verband met de warmte in het huis via de radiatoren. Dat betekent tegelijkertijd, dat de houtvoorraad wordt aangesproken. Om de drie dagen worden er vier kruiwagens met hout vanuit een houtstek naar de voorraadbak in de stookruimte gebracht. En als je alleen maar hout uit een houthok haalt en niets weer aanvult in een ander houthok, slinkt de voorraad uiteraard.
Daarom wilde Heiko vandaag actie ondernemen. Er lagen namelijk nog een heleboel gezaagde blokken hout te wachten bij de klover. De blokken van de dikste boom van Ödarp, die in ons bosje was omgewaaid. De stroomkabel werd uitgerold en de klover kwam onder het blauwe kleed vandaan. Het ene na het andere blok ging “voor de bijl”! Ongeveer twee uur stond het apparaat rustig zijn ding te doen, namelijk de bijl naar beneden drukken, waardoor de blokken hout gingen splijten. Er is weer twee kuub toegevoegd aan de stapel van een andere houtstek. Dat is nog niet voldoende, maar er liggen nog een aantal bomen in ons bosje te wachten om gezaagd en opgehaald te worden. Wordt vervolgd…
We hebben er al vaker aandacht aan geschonken, dus waarom nu weer aandacht voor TBE? Omdat de geïnfecteerde teken er nog steeds zijn en wij denken, dat we mensen hierover kunnen waarschuwen.
Wat is TBE? Tekenencefalitis is een hersen(vlies)ontsteking, die veroorzaakt wordt door het tekenen-cefalitis-virus. Ook wel “Tick-Borne Encephalitis” virus genoemd. Door teken overgedragen TBE is een virale infectieziekte, die het centrale zenuwstelsel aantast. Buitenactiviteiten hebben een verhoogd risico op contact met TBE-geïnfecteerde teken. De aandoening kan binnen enkele minuten na de beet op mensen worden overgedragen, via het speeksel van de geïnfecteerde teek. Er is geen specifiek medicijn tegen TBE.
Wél kan deze infectieziekte worden voorkomen met vaccins. Jonger dan 50 jaar? In het eerste jaar drie doses. 50 Jaar of ouder? In het eerste jaar vier doses. Deze drie doses (of vier bij 50-plussers) beschermen drie jaar lang. Na drie jaar kan men een aanvullende dosis krijgen. Een boosterdosis, om de vijf jaar wordt aanbevolen om de bescherming te behouden. De huisarts kan dit regelen.
De “zieke teken” worden meestal aangetroffen in bossen en grasvelden in de Baltische staten, Noord- en Oost-Europa, Rusland en Centraal. Ook in Europese groengebieden zijn tekenpopulaties aangetroffen. Hier in Zweden is het aantal bekende gevallen van beten door TBE-geïnfecteerde teken de laatste jaren erg verhoogd. In 2018 vond het grootste aantal bevestigde gevallen van TBE plaats in Tsjechië (712), Duitsland (583), Litouwen (384), Zweden (385) en Oostenrijk (170). TBE wordt niet door alle tekenbeten overgedragen trouwens. Het grootste risico om de ziekte op te lopen bestaat, als er dus in gebieden wordt verbleven, waar TBE-geïnfecteerde teken voorkomen. De omstandigheden die het risico op contact met TBE-geïnfecteerde teken vergroten, met name in de periode april tot november, zijn: buitenactiviteiten zoals kamperen, paddenstoelen en bessen plukken, jagen, tuinieren, golven, wandelen in bos en op land, hondenwandelingen en mountainbiken. En dan wat Zweden betreft in de rode delen op het kaartje, tekening rechts.
