Nadat wij in 2017 de digitale advertentie van ons huidige huis in Ödarp, op Hemnet.se hadden gezien, reden we er op een zekere dag heen. We wilden met eigen ogen het huis, de ligging en de omgeving zien. Toen maakten we voor het eerst kennis met Bordsjö. Je kon er gewoon niet omheen. Het landhuis is groot en ook nog eens geel, zodat het goed opvalt. Daarbij staat het ook nog eens zo, dat je vanaf het zuiden gekomen, altijd langs het landhuis moet rijden. Eigenlijk al vanaf dat moment zijn wij “positief belangstellend” naar de historie van het landgoed Bordsjö en het gelijknamige meer. Gelukkig was er voldoende op het internet te vinden.
Het Nationaal Archief heeft een perkamenten brief, waaruit duidelijk opgemaakt kan worden, dat tijdens de vroege middeleeuwen twee grote herenhuizen in Askeryd stonden. De boerderijen, later herenhuizen genoemd, waren gelegen aan de respectievelijke meren Bordsjön en Husasjön. De eerste boerderij was die van “de grote man” Bonde. De tweede boerderij stond genoemd zonder eigenaar. Het zou later het centrum van Askeryd worden en ook bij Bordsjö gaan horen. Er zijn dus aanwijzingen voor de boerderij Bordsjö uit het begin van de 14e eeuw. De boerderij is het oudste familielandgoed van de familie Bonde en is zeker al sinds die eeuw in familiebezit. Al bijna 700 jaar lang! Een unieke eigendomstraditie, die ongeëvenaard is in de Zweedse geschiedenis. In het jaar 1360 verwierf Peter Bonde een van de drie boerderijen in Bordsjö. Sinds die overname is Bordsjö dus door de geschiedenis heen in het bezit gebleven van diezelfde familie.
Een stukje geschiedenis: In de 16e eeuw ontstond de nationale staat Zweden, onder Gustav Vasa. Eerder had de Zweedse monarchie niet de autoriteit om het land koninkrijk te regeren. Elke provincie had namelijk daarvoor zijn eigen wetten. Wie als Zweedse koning zou worden benoemd werd bepaald door de wetgevers in elk van die provincies. Tijdens de periode van de Zweedse nationale opbouw, zocht de koninklijke macht naar manieren, om haar machtspositie op het platteland te versterken. Een manier was om de families van belangrijke mensen, “de grote mannen” te bevoorrechten. In 1280 werd zelfs een wettelijke relatie tussen geselecteerde grote mannen en de koning vastgelegd in het Alnsö-handvest. De grote mannen van deze koning werden vrijgesteld van belasting, in ruil voor het feit, dat ze in dienst van de koning waren en adel werden genoemd.
Omstreeks 1350 werden de provinciale wetten vervangen door een wet die gemeenschappelijk was voor het toekomstige koninkrijk: de nationale wet van Magnus Eriksson. In het begin van de 16e eeuw werd een monarchie gevormd in Zweden. Deze had de macht om te regeren. Er kwamen decreten (uitgevaardigde opdrachten) en nieuwe heffingen. Dat veroorzaakte problemen voor het landsdeel Småland. Smålanders, die traditioneel hun eigen activiteiten regelden, waren vreemden voor het, in Stockholm gevestigde, monarchie. Verschillende leden van de familie Bonde hadden problemen met de nieuwe monarchie onder Gustav Vasa. Het leidde tot de grootste boerenopstand in de Zweedse geschiedenis. Bekend onder de Dacke opstand.
Ridder Tord Magnusson Bonde, die in 1529 daar eveneens aan deelnam, verloor het landhuis Bordsjö. Als straf voor zijn daden. Toch slaagde hij erin, het vertrouwen van de koning te herwinnen, alsook het landgoed Bordsjö. Zijn zoon Måns Tordsson Bonde kwam later ook in ongenade bij Gustav Vasa en opnieuw ging Bordsjö verloren. Echter in 1560, na de dood van Gustav Vasa, slaagde Tordssons broer Jöns Bonde erin de boerderij weer terug te krijgen. Het was ook Jöns Bonde, die het landgoedcomplex Bordsjö uitbreidde met maar liefst vijf nieuwe boerderijen. In 1561 werden formele adellijke- en barontitels voor edelen ingevoerd. Tegelijkertijd werden de graafschappen geïntroduceerd: gebieden die de edelen verkregen van de staat. Het graafschap Visingsborg op Visingsö van de familie Brahe werd het machtigste graafschap van Zweden. Met landgoederen tot aan Lommaryd. De Orde van het Huis van Ridders in 1624 effent de weg voor de vorming van landhuizen. In 1624 stelde Gustav II Adolf de Orde van het Huis van Ridders in. Dat betekende, dat de voormalige grote mannen (de adel), waaronder de familie Bonde, meer macht kregen.
Met de Orde van het Ridderhuis ontving de adel belastingvrijstelling voor hun boerderijen, die toen landhuizen werden genoemd. Het landgoed Bordsjö werd gevormd! Het was Carl Bonde, die in 1610 en 1637 afdwong, dat Bordsjö landhuisrechten kreeg. Rond het landhuis lag 6.400 hectare grond, waarvan 5.000 hectare bos. Het oorspronkelijke landhuis, gemaakt van hout, is dus al heel oud. Het kreeg later twee nieuwere vleugels van twee verdiepingen en een goed onderhouden tuin.
In 1740 liet de Riksdag Gustaf Bonde op de binnenplaats een gedenksteen oprichten. Daarop staat onder meer, dat hijzelf de twintigste in aflopende volgorde is van zijn familie en de tiende van de familie is, als eigenaar van Bordsjö. En waar hij bidt “God bewaar deze boerderij voor onrechtvaardige eigenaren, vlotte huishoudsters en trouweloze rentmeesters”. Verschillende gebeurtenissen die in deze tijd zijn voorgekomen, zijn ook in runen op de steen vastgelegd, waaronder het feit dat een grote komeet dat jaar kwam.
De familie Bonde heeft op enig moment het bedrijf Bordsjö Skogar AB opgericht. Dat is heden ten dage gevestigd in de wijk Södertalje in Stockholm. Carl Bonde, geboren in januari 1979 (44 jaar) is de huidige directeur. Het bedrijf verwierf grote grondeigendommen van in totaal ongeveer 11.000 hectare. Die grond wordt gebruikt voor agrarische doeleinden, bosbouw, steengroeves en voor de jacht. Daarnaast houdt het bedrijf zich bezig met het verwerven en beheren van vastgoed. De vader van Carl Bonde, graaf Carl Bonde en zijn vrouw gravin Caroline wonen momenteel op het landgoed en organiseren zo af en toe een wandeling rond het landgoed en om het meer Bordsjö. Als we de kans krijgen gaan we ons zeker eens voor een dergelijke wandeling inschrijven!
