De laatste overnachting na ons verblijf in Nederland was in Zweden. In Hamneda. Toen we er ´s avonds kwamen was het al redelijk donker en zagen we niet precies waar we stonden. De volgende ochtend wel. De camperplek was ruim en netjes. Tijdens een klein wandelingetje vonden we restanten van een keienmuurtje en een steen met een bordje erbij. Het ging om een ruïne van een kerk, waar een zogenaamde bruidsteen bij lag. En brudsten. De kerk is weg, maar de steen is behouden gebleven. Het gebruik van een bruidsteen is een zeer oude traditie in de agrarische samenleving. Het gebruik van bruidsstenen was in verband met bruiloften. Wat betreft de aanzoek, de verloving, de versiering van de trouw locatie, de kleding van het bruidspaar, de rit naar de kerk, enzovoort. Er was vaak veel regelgeving over hoe alles eruit moest zien en uitgevoerd moest worden.
Een van deze oude tradities was, dat wanneer de bruid en bruidegom uit de kerk kwamen, ze de trouwsteen zouden beklimmen en door de gemeente zouden worden bekeken. In sommige parochies stond alleen de bruid op de steen, op andere plaatsen stonden, zowel de bruid, als de bruidegom op de steen. Er zijn ook berichten, dat het bruidspaar met een paard (en wagen) op de trouwsteen zouden kunnen rijden. De bruidsteen of trouwsteen bij de kerkruïne van Hamnreda is een van de weinige bewaard gebleven van de provincie Kronoberg waar de plaats onder valt. Deze oude stenen zijn de laatste tijd veelal verwijderd of voor andere doeleinden gebruikt. Hier in Hamneda is het tot in onze tijd bewaard gebleven. De laatste keer dat deze trouwsteen werd gebruikt was in het jaar 1860. Het is eigenlijk maar bij drie kerken in de hele provincie Kronoberg, dat deze trouwstenen bewaard zijn gebleven.
Behalve hier in Hamneda, zijn de bruidstenen van deze provincie ook nog te bewonderen in Tutaryd en Sjöås. De middeleeuwse kerk van Hamneda werd overigens rond 1890 afgebroken. Daarvan staan nog gedeeltes van de muurtjes en het hekwerk. Het dorp stond eveneens bekend om het feit, dat er in 1394 een rechtbank werd gerealiseerd, welke fungeerde als de reguliere rechtbank van de provincie. En dat tot 1689. Het was namelijk vooral Abraham Ljungberg, de broer van de herbergier in Ljungby, die in het jaar 1680 voorstelde, dat Ljungby de rechtbank van het district moest hebben in plaats van Hamneda. Omdat hij mede-eigenaar was van de herberg kon hij in het pand ook vergaderzalen aanbieden voor de rechtbank… Hij wist de gouverneur te overtuigen en de rechtbank van Hamneda werd verplaatst naar Ljungby. Dat gebeurde overigens pas in 1750…
Heiko had niet veel energie vanochtend en deed het lekker rustig aan. Beetje puzzelen, een beetje Facebook kijken, enz. Ik denk, dat ik de zijne er dan bij had: ik wilde juist wel iets doen. Maar wat? Omdat het bakken alweer een poosje had stilgelegen besloot ik dat te gaan doen. Ik haalde daarvoor een doosje met ingrediënten voor een citroencake uit de voorraadkast. Volgens mij keek ik heel vreemd, toen ik erachter kwam, dat de baktijd 60 minuten was. Ja, precies! Met de huidige elektriciteitsprijzen wordt de cake daarmee wel een hele dure. Na even te hebben nagedacht kwam ik op het idee, om in plaats van het beslag in een cakeblik te doen, kleine porties in cupcakevormpjes te doen. De duur van het bakken van cupcakes is ongeveer 12 minuten en dat scheelt veel tijd. Te veel tijd!
Nadat er zestien stuks op een bakplaat stonden was hij echter vol. Oh kee. Het gaat niet in een keer, wat ik ook niet verwacht had trouwens. Terwijl de eerste portie in de oven stond en gebakken werd, vulde ik de volgende 14 vormpjes en maakte ik het glazuur. Een zakje met poeder zat in het doosje, waar een paar theelepeltjes water bij moesten. Even roeren en klaar. Hmmm… Niet heel smeerbaar. Helemaal niet op die kleine cakejes. De tweede baksels kregen afgekoelde, al nagenoeg uitgeharde glazuur op hun koppies. Gelukkig kregen ze wel allemaal een klein beetje van dat meer dan zoete smeerseltje, waarmee ze af waren. De smaak? Lekkah! En door deze manier van bakken is toch meer dan een half uur elektriciteit bespaard. “Heiko! Koffie!”
Heiko had vandaag niet zo heel veel fut om iets te doen, wat op zich natuurlijk helemaal niet erg is. Rust voor lijf en leden (en daarmee je hoofd) is immers heel goed. Na de middag ging hij toch nog even naar buiten en de tuin in. Hij wilde de nieuwe, als nieuw uitziende tweedehandse grasmaaier uitproberen. Voordat hij begon te maaien controleerde hij eerst of er genoeg olie en benzine inzat. Check! Toen haalde hij de messen eraf. Die wilde hij eerst met een vijl slijpen. Check! Daarna liep hij met deze zelfrijdende motormaaier een rondje door de tuin. Hij liep weer als vanouds “de kantjes eraf”.
Tussen de fruitbomen, langs de oevers van de vijver, achter de groentetuin, rond de vlonder en rond de grillplaats. Allemaal plekjes waar je met de zitmaaier niet zo eenvoudig bij kunt komen. Op een gegeven moment zag ik hem voor het huis, achter de heg, om het strookje gras langs de weg te maaien. In de stromende regen! Er was voorspeld dat er regen zou komen, Heiko. Alsof er niets aan de hand was maakte hij gewoon zijn rondje af. Ondertussen droop het regenwater van zijn haar en gezicht. Ach… Natter dan nat kun je niet worden. Even later kwam hij weer binnen: “De maaier doet het goed hoor!” Check!
Toen hij weer opgedroogd was en ondertussen vriend Jan weer aan het werk had gezet met “een paar” (30!) spelletjes Wordfeud, ging Heiko nog een keer naar buiten. Hij wilde kijken wat er onderaan een stam aardappelen zat. Het loof gaat nu langzaamaan dood en daarmee zijn de aardappelen klaar. Of in ieder geval groeien ze nu niet meer. Met een hooivork, een vier-tand, liep hij naar de groentetuin en stak de vork in de grond rond de eerste stam aardappelen. Toen hij de vork weer omhoog trok, bleek dat hij met een tand van de vork een aardappel had gespiesd. En wát voor een aardappel!
Jeetje zeg, wát een kanjer! Wat hebben we nu dan voor aardappelen gekweekt? Niet normaal zo groot als ze zijn! Er volgden meerdere van die kanjers. Op het moment dat hij binnenkwam zei hij tegen mij, dat hij morgen aan 1 aardappel, of misschien zelfs wel een halve aardappel, genoeg had bij het warm eten. Oh ja. En we moesten volgens hem grotere pannen aanschaffen. Dat laatste hoeft natuurlijk niet, maar we hebben inderdaad een aan halve aardappel genoeg! Wat een mooie opbrengst van die ene stam zeg. Hier komen we de winter wel mee door. Tenminste als die anderen net zo zijn als deze.
De elektriciteitsprijzen zullen in de winter naar verwachting een recordhoogte halen. Elektriciteit voor de wintermaanden kost nu al twee tot vier keer zoveel als de recordhoge elektriciteitsprijs van afgelopen winter. En de prijzen dreigen nog hoger te worden als er een koude winter volgt en Rusland het gas volledig afsluit. De elektriciteitsprijzen zijn de laatste tijd sterk gestegen in Europa. Hier zitten onder meer de hoge kosten van kolen en gas achter, iets wat ook in met name Zuid-Zweden de prijzen beïnvloedt. De zomerelektriciteitsprijs had al een recordhoogte met historische prijspieken. Als je kijkt naar het komende winterhalfjaar, dan zijn de elektriciteitsprijzen twee keer zo hoog in elektriciteitsgebieden 1 en 2 en ongeveer vier keer zo hoog in elektriciteitsgebieden 3 en 4. Vergeleken met vorig winterhalfjaar. Dit zal verstrekkende gevolgen hebben en leiden tot minder verbruik en efficiëntie.
Dat de interesse in zonnecellen dan ineens stijgt is toch geen wonder? Steeds meer mensen leggen zonnepanelen op hun daken. In het afgelopen half jaar is het percentage, dat gebruik heeft gemaakt van de groenaftrek voor zonnecellen, laadpalen en batterijen met 140 procent (!) gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. Daardoor is de wachttijd nu extra lang. Je moet nu zes tot negen maanden wachten… Sinds de invoering van de groene belastingaftrek, nu 1,5 jaar geleden, hebben daar in totaal 138.000 mensen gebruik van gemaakt. Niet eens zoveel, als je bedenkt, dat er 10 miljoen mensen in Zweden wonen. Samen hebben ze 2 miljard kronen opgenomen, voor investeringen gelijk aan 8 miljard kronen. Het gaat om een wereldwijde trend: zonnecellen zijn goedkoper en beter geworden. Mensen willen met het “zelfvoorzienende” meer controle over hun elektriciteitssituatie. In de eerste helft van 2022 investeerden particulieren 2,6 miljard in zonne-installaties, terwijl 821 miljoen kronen werden uitgegeven aan oplaadpunten voor elektrische auto’s…
