De weersvoorspelling luidde gisteren: “De sneeuwbuien nemen in kracht af, maar een nieuwe storing nadert.” Koud weer staat ons dus opnieuw te wachten, terwijl de natte sneeuw vandaag zou afnemen. Echter al op vrijdag trekt er een nieuw front met sneeuw over het land. Een code oranje waarschuwing, het op één na hoogste niveau, is uitgegeven door SMHI (het Zweedse KNMI) voor sneeuw en wind in het noorden van Götaland. Die waarschuwing geldt tot vanavond negen uur. In het zuiden van Svealand geldt tot zes uur een code geel waarschuwing. Wolken domineren het hele land, met op de meeste plaatsen temperaturen onder nul. Alleen in het uiterste zuiden, landsdeel Skåne blijft het boven nul, aldus een meteoroloog bij SMHI. Tot en met vrijdag wordt in het noorden hogedruk en kou verwacht. Mogelijk gaat het boven in het noorden opklaren, dan kan het minus 20 graden worden. Voor vandaag geldt er alweer een nieuwe waarschuwing. In het zuiden trekt naar verwachting namelijk weer een nieuw sneeuwgebied vanuit de Noordzee aan. In een deel van Skåne en iets hoger aan de westkust kan het gaan regenen. Iets noordelijker, in Götaland komt er sneeuw, tussen de 5 en 10 centimeter. Ook gaat het weer hard waaien. Het zal kouder worden dan de stormen van gisteren en vandaag…
Gewoon een paar feitjes over het weer. Januari en februari zijn hier de koudste maanden van het jaar. Om het echt koud te krijgen, moet een hogedruk zich in het noorden vestigen. Mocht echter lagedruk na lagedruk vanuit de Atlantische Oceaan komen, dan wordt het in plaats daarvan mild en regenachtig. Als we kijken naar het weerrecord van januari zien we, dat het het koudst wordt in de winter, als de hemel helder is en de wind zwak. De koudste temperatuur ooit gemeten, was minus 49 graden! En het gebeurde maar liefst twee keer in Lapland: in 1951 en 1999. De laagst gemeten temperatuur in Svealand, het gebied net boven ons, is minus 46 graden. Ook niet mis! In Götaland, in welk landsdeel wij wonen was het in 1918 het koudst ooit, met minus 38,5 graden in Småland. De grootste sneeuwhoogte die in januari is geregistreerd, is 279 cm (!) in Kopparåsen in de bergen van Noord-Lapland. De sneeuwhoogte werd gemeten in 1926, nadat de sneeuwhoogte in het gebied sinds oktober 1925 ver boven normaal lag. Bijna drie meter sneeuw betekent, dat de begane grond van je huis volledig in de sneeuw staat en je niet meer uit het raam kunt kijken. Laat staat de deur uit kunt komen. Gelukkig heeft ons huis drie verdiepingen…
Januari is ook een van de meest stormachtige maanden in Zweden. Het windrecord van die maand is van Tarfala van 78,7 m/ s, wat overeenkomt met 283 km/ uur! Daar is ons “stormpje” van 17 januari vorig jaar dus nog niets bij. In het jaar 2020 was de winter extreem mild in grote delen van Zweden en de hoogste gemiddelde temperatuur van het land werd gemeten in Bohuslän met 6,1 graden. De gemiddelde temperatuur in januari is overigens gestegen van 1,5 naar 3 graden in vergelijking van de jaren 1991-2020 met de jaren 1961-1990. In Norrland is de verandering het grootst. De temperatuurstijging heeft grote invloed op het sneeuwdek gedurende de winter en in het hele land. In het grootste deel van het land zorgt de stijging van de temperatuur ervoor, dat neerslag en vorst vaker voorkomen. In dezelfde periode is de hoeveelheid neerslag in grote delen van Norrland, Noordwest-Svealand en West-Götaland met meer dan 10 tot 20% toegenomen. Meer neerslag kan meer sneeuw betekenen, vooral in de westelijke delen van Norrland, waar men in januari normaal gesproken een gemiddelde temperatuur van minus 12 graden heeft.
Het sneeuwdek is deze winter in delen van Svealand en Götaland in etappes weggesmolten, maar nu bouwt het zich weer op en vanuit het noorden van Svealand tot boven Norrland ligt er volop sneeuw. Op de ochtend van 3 januari lag er een deken van sneeuw over grote delen van het land. De meeste sneeuw ligt in de bergen van Lapland, met plaatselijk meer dan 70 centimeter. In de noordelijke helft van het land valt dit weekend tot enkele decimeters sneeuw. In Götaland en delen van Svealand is er kans op dooiweer. Wist je, dat sneeuw op zijn zachtst is, op de dag dat het valt? De sneeuwdikte kan sterk variëren in zelfs kleine gebieden en het kan afhangen vanuit welke richting de wind waait of dat het op de ene plaats aanzienlijk kouder is geweest dan op de andere en er dus luchtiger sneeuw is gevallen.
Koude lucht is zwaarder dan warme lucht wat betekent, dat de koude lucht zich kan verzamelen in dalen en valleien als de wind zwak is. Dergelijke plaatsen worden “koude holten” genoemd. In deze koude holten is het bij hoge luchtdruk en lichte wind vaak kouder dan de voorspelling aangeeft. Als het in de winter echt koud wordt, is het vaak hogedrukweer. Dat geeft meestal helder weer en matige wind. Hoe koud het ergens wordt, hangt af van de topografie en bewolking, wat kan leiden tot grote lokale verschillen. Als er meer bewolking is dan de voorspelling laat zien, is het over het algemeen wat milder dan wat er in de winter wordt voorspeld. Als het onbewolkt is, straalt de warmte van de aarde de ruimte in, waardoor de lucht nabij de grond koud wordt. Als de wind zwak is, blijft de koude lucht dicht bij de grond en kan vast komen te zitten in dalen en valleien.
