Vandaag Sankta Lucia, dag van het licht

Vandaag hadden we beiden niet veel zin om iets op te pakken. Ik vermaakte me een beetje achter de laptop en Heiko lummelde een beetje rond met zijn mobieltje. Ik denk, dat het weerbeeld ons een beetje in zijn greep had. Buiten was het namelijk nat, grauw, koud en behoorlijk troosteloos. En niet alleen vandaag, maar al een aantal weken lang. Ik denk niet dat ik lieg als ik zeg, dat we de zon in al minstens 4-5 weken niet hebben gezien. Elke dag bewolking, mist, nevel, lichte regen: bah! Het weerbeeld lijkt een weerspiegeling van de coronacrisis in de wereld. Het trekt ons in ieder geval niet om naar buiten te gaan. Heel anders dan voorgaande drie winters die we hier hebben meegemaakt. Toen was het al iets kouder en hadden we sneeuw in plaats van regen. ´s Nachts vorst en zodoende overdag een mooie blauwe lucht met zonneschijn. Dit jaar is het heel anders. Binnen hadden we de kachel lekker aan en verwenden we ons af en toe met een glaasje glögg met een paar pepparkakor. Zo kwamen we de dag wel door hoor.

Wat voor onze gemoedstoestand ook meespeelt is de corona crisis. We hebben geen contacten meer met buren of collega´s. En wat het allerergste is natuurlijk is, dat we niet naar Nederland kunnen gaan. Overal in de wereld is het ernstig met het aantal coronabesmettingen en niet noodzakelijke reizen worden dan ook ten zeerste afgeraden. Wij willen het risico dan ook niet nemen om besmet te raken en/of anderen te besmetten. De overtocht met de boot van Malmö naar Travemünde is er een die we nu liever niet maken. Véél te veel mensen aan boord van dat schip. Het alternatief is met de auto over de bruggen, maar dat is een rit van twaalf uur en dat kan mijn lichaam niet meer aan. Er zal dan een verplichte stop in een hotel moeten zijn, maar dat is ook weer een mogelijk besmettingsrisico. Nog los van de vraag of je die tussenstop wel mag maken. Denemarken mag je wel door, maar je mag er niet stoppen voor een overnachting. Hoe gaat dat in Duitsland? Ook daar zijn de maatregelen enorm aangescherpt.

Normaliter zouden we op dit moment in Nederland zijn geweest bij onze “Bed and Gezelligheid” in Kolham. Met de uiterst vriendelijke en altijd opgewekte gastheer en -vrouw Geert en Froukje. Voor vorige week donderdag hadden we de boot gereserveerd. Dat was al in augustus gedaan en toen was het hier in Zweden erg rustig, voor wat betreft corona. Het leek allemaal onder controle. Tot november. Helaas is het nu net zo erg als in andere landen en zodoende hebben we de boottocht maar weer geannuleerd. We missen onze familie en vrienden sowieso, maar juist in deze maand extra. Onbewust speelt het in je hoofd en je lichaam reageert daarop. We weten dat het niet anders is, zo rationeel zijn we wel, echter emotioneel doet het je wel wat. Ook het geplande bezoek van mijn neef aan ons met de kerst, dat zou dan drie jaar op een rij zijn geweest, kan niet doorgaan vanwege die vervelende pandemie. We zijn niet de enige mensen die in een vergelijkbare situatie zitten. Dat is een schrale troost, maar “ieder voelt zijn eigen” zei Heiko zijn opa altijd. En zo is het ook. Mijn excuses voor dit misschien wat negatieve stukje tekst, maar in onze blog schrijven we onze belevenissen, alsook het onze gevoelens…

Overigens is het, ondanks de sombere dag, vandaag wel Sankta Lucia: “De dag van het licht”! De naam Lucia komt van het Latijnse woord voor licht: “Lux”. Doordat de juliaanse kalender drie schrikkeldagen per vier eeuwen te veel telt, verschoof de kortste dag langzaam naar voren, zodat deze vanaf de 14e eeuw niet op 21 december, maar op 13 december viel. En daarmee precies samenviel met de feestdag van Sint-Lucia. Ook de legende, dat Sint-Lucia haar eigen ogen uitstak en toch bleef zien, hangt samen met de symboliek van de winterzonnewende: de overwinning van het licht op de duisternis. In Zweden markeert het Luciafeest, in het Zweeds Sankta Lucia, nu het begin van de kerstperiode. De traditie is overigens ontstaan in de middeleeuwen en heeft zich in de 20e eeuw van de provincie Västergötland naar de rest van Zweden en naburige landen verspreid.

De traditie heeft elementen van het voorchristelijke midwinterlichtfestival overgenomen. De traditie in Zweden is, dat er vroeg in de morgen meisjes in witte kleding met een rode sjerp en eentje met kaarsjes op haar hoofd, het gezin en ouderen wekken en eten brengen. Daar worden dan ook speciale Lucialiedjes bij gezongen. Eveneens is het traditie, dat elk dorp jaarlijks een eigen “Lucia” kiest. Tijdens het Luciafeest worden er vaak lussebullar, gele saffraanbroodjes en pepparkakor gegeten. Glögg is een kruidendrankje dat vaak gedronken wordt tijdens dit feest. Behalve in Zweden wordt het Luciafeest ook in de andere Scandinavische landen (Noorwegen, Denemarken, Finland en IJsland) gevierd.

Met de kerstdagen in aantocht werd het nu toch wel tijd om de kerstkaarten te schrijven. Daarvoor nam ik plaats aan de keukentafel. Daar heb ik de ruimte, om het adressenboekje erbij te pakken en kan ik de kaarten ook in alle rust schrijven. Oh ja? Jikke dacht er anders over en eiste aandacht op. “Wat doe jij daar vrouwtje? Mag ik met jouw pen spelen? Als ik op mijn rug ga liggen, ga je me dan aaien?” Ja hoor. Natuurlijk werd ze geaaid. Heerlijk dat gezelschap en de onvoorwaardelijke liefde van een huisdier. Vaak denken we ook aan onze overleden lieve, trouwe viervoeter Pantro. En stiekem kijk ik af en toe naar een hondje, op een website van een pension of kennel hier in de buurt. Het gemis is groot, terwijl we aan de andere kant ook weten, dat het hebben van een hond weer verplichtingen met zich meebrengt. En ongemakken tijdens de reizen naar Nederland. Voorlopig wint dat laatste gevoel, maar hoe lang nog? Oh ja, de kerstkaarten heb ik met enkele onderbrekingen toch allemaal geschreven.

De mooiste snelweg van Zweden is toch wel de E4. De E4 of Europaväg 4 is een zogenaamde Europese weg, die begint in Helsingborg in Zweden en eindigt in Tornio in Finland. De E4 is de op een na langste weg van Zweden, na de E45. De weg heeft een totale lengte van 1.590 kilometer. Het Zweedse deel van de E4 doorkruist het grootste deel van Zweden, behalve het uiterste noorden en de westkust. Het wordt algemeen beschouwd als de snelwegruggengraat van Zweden, aangezien het in de buurt van veel van de grootste steden en door de hoofdstad Stockholm loopt. Het is met name de hoofdweg die wordt gebruikt door het meeste autoverkeer, zowel auto’s als vrachtwagens, tussen het noorden (Norrland) en het zuiden van Zweden of daarbuiten.

Van Haparanda aan de Finse grens strekt het zich zuidwaarts uit langs de Botnische Golf tot aan Gävle. Dan via een meer landinwaarts gelegen route zuidwaarts. Het eindigt in Helsingborg in Zweden, bij de haven voor de veerboot naar Helsingør in Denemarken. Vandaag precies 60 jaar geleden, vond de inhuldiging plaats van de eerste eerste etappe van de E4. Dat lag tussen Brunstorp en Vättersmålen, in het landsdeel Jönköping. En dat wordt gevierd met een film. Een documentaire: “De film over de Vätterleden”. De film is gebaseerd op uniek materiaal van wegeningenieur Gösta Mellström. De eerste stap voor de nieuwe weg “Vätterleden” werd genomen in 1958 en de etappe die toen werd gestart was tussen Brunstorp, net buiten Huskvarna, en Vättersmålen.

Gösta Mellström werkte 30 jaar voor de Zweedse Vägverket, wegverkeer, en is de man die het materiaal filmde waar nu een documentaire van gemaakt is. Zijn kleinzoon Johan Mellström nam contact op met het districtsmuseum en zo begon het project. Het werk aan de film heeft een jaar geduurd en is net op tijd voor het 60-jarig jubileum klaar voor première. Het publiek kan aan alles proeven: van het debat over waar de weg zou moeten liggen, bouwtechnologie, explosieven, oude vondsten en het eerste wegtoilet van Zweden! Dat is trouwens gebouwd op de parkeerplaats van Gunneryd en het bestaat nog steeds. Helaas kan ik niet vinden, waar en hoe je de documentaire kunt bekijken…