Kiezen we voor de wafel- of kraanvogel-dag?

Vandaag is het weer de jaarlijkse “Våffeldagen”. Het gaat hierbij om slechts één ding: om wafels. Uiteraard met heerlijke jam of sylt zoals het in het Zweeds heet en voldoende slagroom. Wafels worden het hele jaar door wel in Zweden gegeten hoor, maar ze zijn vooral populair op 25 maart. Vandaag dus, wanneer ze Våffeldagen vieren. Zweedse wafels zijn platter dan de bekendere Belgische wafels en worden normaal gesproken gemaakt in een speciaal wafelijzer, waardoor de wafels hartvormig worden. Waarom de Zweden våffeldagen vieren? Vraag je je af wat de oorsprong is van deze feestdag? Volgens de christelijke evangeliën is 25 maart de dag, dat de aartsengel Gabriël naar de aarde kwam en Maria vertelde, dat ze over 9 maanden Gods zoon zou baren. Vanaf het begin werd dit feit gevierd met de “Vårfrudagen” (Onze Lieve Vrouwendag”), maar in het Zweeds klinkt het als vorfleday of Våffeldagen. In de loop van de tijd is deze traditie meer over de wafels geworden dan over maagdelijke geboorte. Wat ook meer en meer verandert, is de manier waarop de wafels geserveerd worden. Het is niet meer alleen met de traditionele jam en slagroom. Men doet er nu ook bijvoorbeeld garnalen op of mozzarella of vis of vul maar in. Eigenlijk kan het ook best, want het beslag voor de wafels is niet zoet. Vandaag hebben we geen wafels gehad, Heiko was immers aan het werk, maar zaterdag…

Het is vandaag eveneens de traditionele “Trandagen”. Daar hadden wij nog nooit van gehoord. Het is een traditie met een zeer lokaal karakter, voornamelijk geassocieerd met zuidoostelijk Småland, Öland en Blekinge. Trandagen staat voor de dag van de kraanvogel. Deze dag vindt plaats wanneer de kraanvogel na de winter weer in de lucht verschijnt en viert, dat de lente en het licht zijn teruggekeerd. Deze feestdag heeft betrekking op de Zweedse uitdrukking “De kraanvogel draagt ​​licht in bed”, bekend sinds het midden van de 16e eeuw. De term verwijst naar de kraanvogel, die de komst van de lente aankondigt, wanneer de dagen langer worden. In de provincie Jönköping waar wij wonen, wordt de trandagen elk jaar op 25 maart gevierd. Hoe kwam men tot de trandagen? Op sommige plaatsen in zuid Zweden vond men het vroeger belangrijk om kinderen (en in sommige gevallen eveneens de bedienden) te verplichten om vroeg naar bed te gaan. Dat terwijl het op andere plaatsen in plaats daarvan juist een feestdag voor de kinderen was. Momenteel verkleedden mensen zich zelfs nog voor de kraanvogel en spelen ze speciale spelletjes. Een andere traditie was om zogenaamde kraanbrieven naar elkaar te schrijven, die ze in het geheim bij de geadresseerde achterlieten. Nu, anno 2020, schilderen en tekenen de kinderen de avond voor de 25ste maart voor de kraanvogels. De schilderijen en tekeningen worden in de slaapkamers tegen de ruit geplaatst, om de kraanvogel haar aandacht te trekken en te laten zien dat er kinderen in huis op haar wachten. Het is daarbij belangrijk dat de ramen op een kiertje open staan. Het is het idee, dat de kraanvogel de kinderen snoepgoed brengt. Tenzij de kinderen zich het afgelopen jaar niet goed hebben gedragen… Soms worden er door de kinderen sokken ophangen. Als er deze ochtend iets in zat hadden ze zich goed gedragen! Soms verschijnen er sporen van de kraanvogel in de vorm van veren, die ze op de grond heeft laten vallen. En die veren werden later gebruikt voor het aankleden van het huis voor Pasen…

Bovendien werden tijdens Trandagen allerlei soorten verraderlijke krachten geacht in beweging te komen. Bij populaire uitvoeringen daarvan brandde er overdag in het huis totaal geen licht. Als de kraanvogel namelijk kon zien dat er wel licht brandde in een huis die ze passeerde, werd aangenomen dat het huis gedurende het volgend jaar zou branden of dat er iemand zou sterven. Trandagen werd ook wel Trappadag genoemd, dat wil zeggen dat het ging om het begin van het lentekwartier. De boer hield dan dertien weken bij door ze achterwaarts te tellen. De verhalen van de boer zeggen, dat wanneer het vriest op deze dag, dat het 40 nachten zal blijven vriezen en dat er zoveel sneeuw zal vallen “wat op de schaduwzijde van het dak tot midzomer op de noordhellingen zal blijven liggen”. Wat dat ook moge betekenen… Het verhaal van het snoepgoed doet toch eigenlijk wel een beetje denken aan de gewoonten rond Sinterklaas en de Kerstman: je weet niet of je wat krijgt en je zult hem eigenlijk nooit zien, wanneer hij jou iets zal geven. Ik ben zeer benieuwd of de kraanvogel ons ook bezoekt vannacht…