Kapper “afwezig”!

Vorige week was ik naar Tranås gereden om mijn haar te laten knippen. Ik had toen pech, want de kapper was met vakantie. Toen ik de laatste keer bij hem was, had hij daar wel iets over verteld, maar wanneer hij de salon precies zou sluiten wist hij nog niet. Ik herinnerde me, dat hij het over “een weekje vakantie” had. Vanochtend reden we samen naar Tranås, om bij de Preem een pakje op te halen, voor de wekelijkse boodschappen én voor een bezoekje aan de kapper. Poging twee! Heiko zou mij bij de voordeur van de kapper afzetten en daarna zelf doorrijden naar de Preem en even langs Örtengren gaan. Terwijl we de auto aan de kant van de weg zetten, zagen we meteen al, dat het daar binnen nog steeds donker was en dat het stoepbord er niet stond. Potverpielekes! Hij heeft blijkbaar twee of meerdere weken vakantie! Nou ja zeg. En dat zonder dat met mij te overleggen!

Met een wilde haardos ging ik zodoende met Heiko mee naar de Preem en de nieuwe locatie van Örtengren. Heiko wilde zijn uren van de afgelopen maand nog even doorgeven, zodat dat de komende week door de administratie verwerkt kan worden en het loon aan het eind van deze maand uitbetaald wordt. Uiteraard vroeg Kenth meteen hoe het met ons ging. Heel attent. Terwijl Heiko zijn uren invulde, liet Kenth mij zijn winkel zien. Wát een grote zaak heeft hij nu! Een enorm verschil vergeleken met de vorige locatie. Super! Vanaf “Örtengrens Trädgård”, zo heeft hij zijn nieuwe locatie gedoopt, reden we naar de supermarkt en daarna snel weer naar huis.

Bij de supermarkt keek ik trouwens mijn ogen uit. Er lagen op de groenteafdeling een paar “kooltjes”. Dat waren me toch grote jongens! Het leek op gigantische, uit de kluiten gewassen kroppen ijsbergsla, maar dat bleek niet zo te zijn. Het reclamebord gaf aan, dat het ging om “Medelhavskål”, wat door Google Translate wordt vertaald als “Mediterraans gerecht”. We hebben geen idee wat het nou eigenlijk voor groente is. Ik herkende de groente niet. Is het daadwerkelijk een grote krop ijsbergsla? Is het toch een koolsoort (kål)? Nee, we hebben er maar niet eentje meegenomen. Eerst wil ik graag weten wat het is…

Via Facebook las Heiko bij toeval iets over een Zweedse doedelzak. We wisten beiden niet, dat er ook een Zweedse doedelzak bestond! Als je aan een doedelzak denkt, denk je aan Schotland en niet aan Zweden. Toch? Daar wilden we meer van weten. Wat blijkt? De Zweedse doedelzak (een säckpipa) werd honderden jaren geleden in de dorpen rond Västerdalar bespeeld. In het midden van de 20e eeuw stierf het spelen op dit instrument bijna volledig uit. De blaasbalg (zak) van de Zweedse doedelzak is aanzienlijk kleiner dan die van veel ander, bijvoorbeeld de Schotse doedelzakken. Dit is echter geen groot probleem, omdat de pijpen relatief minder luchtstroom nodig hebben. De pijpen hebben een enkelvoudig riet en een zogenaamde cilindrische boring, met een bereik van 1 octaaf.

Voor de muzikanten onder ons: “Er kan een dubbel vingergat op de plek van het enkele C-gat worden geboord, waarvan er dan een kan worden afgedekt met de vinger, om de C te laten horen. Onafgedekt klinkt de C#. Dit afdekken kan ook meer permanent met bijvoorbeeld bijenwas gedaan worden. Dit alles maakt het mogelijk, om in de toonsoort A majeur te spelen. Het “stemgat” is een gat, dat traditioneel aan de onderzijde van de pijp is geboord en dat gebruikt wordt om de laagste noot te stemmen. Dit gat kan ook aan de bovenzijde worden geplaatst, waardoor de stemming tijdens het spelen door een vinger kan worden gebruikt. Hierdoor wordt een lage D aan het bereik toegevoegd. Het feit, dat de pijp met cilindrische boring en enkel riet is gebouwd, maakt dat de toonhoogte zo goed als niet wordt beïnvloed door toepassing van vorkgrepen.” Het geluid van de Zweedse doedelzak is relatief zacht en niet erg verschillend van het geluid van een mondharmonica of accordeon. Nou, weer wat geleerd.

Midden in de elektriciteitscrisis zet de verkoop van Zweedse elektriciteit aan andere landen nieuwe records. In augustus verkocht Zweden elektriciteit voor zeven miljard kronen! De waarde van de elektriciteitsexport is sinds vorig jaar meer dan verdrievoudigd. In de eerste acht maanden produceerden de Zweedse import en export van elektriciteit een overschot van maar liefst sek 26,2 miljard. “Het laat zien dat de behoefte aan Zweedse elektriciteit op het continent enorm is”, zegt de operations manager bij Svenska Kraftnät (hierna SK), die de cijfers produceerde. SK is een elektriciteits-transmissie-systeembeheerder. Het is een openbaar nutsbedrijf in staatseigendom. Het werd in 1992 opgericht door de voormalige overheidsinstantie Vattenfall op te splitsen in een energieopwekkings- en distributiebedrijf (Vattenfall AB) en een transmissiebedrijf (SK). In de maand augustus verkocht Zweden elektriciteit voor sek 8,1 miljard. Tegelijkertijd kocht het land behoorlijk wat elektriciteit, dat kostte het land ongeveer sek 800 miljoen. Het nettobedrag van deze handel was dus plus sek 7,3 miljard! Een nieuw record. Dit jaar is het overschot meer dan drie keer zo groot: sek 26,1 miljard. “Dit betekent zeker, dat velen die elektriciteit produceren meer geld verdienen dan normaal”, aldus SK. Een kwestie van vraag en aanbod. De vraag (vanuit Europa) is hoog, waardoor de prijs voor een kWh elektriciteit is gestegen.

Hoe verhoudt zich dat recordexport tot de elektriciteitscrisis en de noodzaak om elektriciteit te besparen? Veel verkopen aan het buitenland en in eigen land een tekort hebben? Nee, dat is (nog) niet het geval. Zweden koopt en verkoopt voortdurend elektriciteit met al zijn buurlanden. Vorig jaar had dit land een netto overschot aan elektriciteit van 26 TWh. Een Terawattuur (TWh) = 1 miljard Kilowattuur (kWh). Dit komt overeen met de jaarlijkse productie van vier kernreactoren. Zweden is vaak een soort doorvoerland voor elektriciteit. Meestal hebben ze hier meer elektriciteit dan ze zelf nodig hebben. En aangezien je die stroom niet op kan slaan, zoals graan of olie, is het goed dat dit verkocht naar het buitenland. Maar, de importbehoefte van elektriciteit kan deze winter groter zijn dan normaal. Vooral omdat kerncentrale “Ringhals 4” geen elektriciteit kan produceren, omdat deze wegens onderhoud gesloten is. Eveneens wordt er ´s winters minder stroom opgewekt via waterkrachtcentrales, windmolens en zonnepanelen. Een grotere behoefte aan stroom in de winter, in combinatie met een mindere productie van stroom, leidt tot hoge prijzen in dit jaargetijde. Ook is het niet vanzelfsprekend, dat de elektriciteitsproducenten in onze buurlanden in de winter elektriciteit aan Zweden kunnen verkopen. Op het moment, dat we die het hardst nodig hebben. Er zijn dan ook vele aanwijzingen, dat de hoge elektriciteitsprijzen zullen aanhouden…

Het positieve nieuws van vandaag? Het was de jaarlijkse “kanelbulle dag”, oftewel “de dag van de kaneelbroodjes”. De typisch Zweedse, ronde koeken voor bij de koffie of gewoon tussendoor. Pas in 2004, dus nog maar 18 jaar, wordt deze dag gevierd en gaan er duizenden broodjes over de toonbanken. Velen beweren, dat ge kanelbulle na de Eerste Wereldoorlog verscheen. Tegen die tijd was de beschikbaarheid van goederen als melk, meel, suiker en specerijen enorm toegenomen en waren er voorwaarden aan verbonden voor het maken en verkopen van gesuikerde broodjes gemaakt van tarwe, gist en melk, met boter en kaneel als vulling. Het zogenaamde kaneelbroodje zou in de jaren zestig zijn ontstaan, ​​als een manier om het bakproces te versnellen. De boter werd op het uitgerolde deeg gesmeerd, bestrooid met suiker en kaneel en opgerold, het deeg in stukjes gesneden en gebakken. Zoet brood op smaak gebracht met kaneel komt voor in de baktradities van andere landen, maar volgens banketbakker Hedh wordt tarwedeeg alleen in Zweden, Finland en Noorwegen op smaak gebracht met kardemom.

Aneby Miljö & Vatten AB, Amaq, is een volledig gemeentelijk bedrijf, dat in 2002 werd opgericht door de gemeente Aneby. Hun missie is bijvoorbeeld om ervoor te zorgen, dat afvalwater op een milieuvriendelijke manier wordt gereinigd en ons afval, zowel huisvuil als slib wordt verwerkt.
Die zagen hun kans, om kanelbulle dag op een andere manier te gebruiken. Zij adverteerden namelijk met een waarschuwing: “Wist jij, dat een zak voedselafval (2 kg) stikstof en fosfor uit de bio-meststof levert, genoeg om tarwe te verbouwen om 20 kaneelbroodjes mee te bakken?”
Als laatste bedankten ze “jou” voor het sorteren van afval. Goeie campagne! Want wist jij van die zak voedselafval?